O'zbekiston metallurgiyasida kadrlar salohiyatini rivojlantirish: Tendensiyalar va muammolar

Metallurgiya O'zbekiston iqtisodiyotining asosiy tarmoqlaridan biri bo'lib, mamlakat YaIMning taxminan 5 foizini ta'minlaydi va 100 mingdan ortiq kishi uchun ish o'rinlari yaratadi. Ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish va yangi texnologiyalarni joriy etish sharoitida zamonaviy tizimlar va uskunalar bilan ishlashga qodir malakali kadrlarga ehtiyoj paydo bo'lmoqda.

O'zbekiston metallurgiyasida kadrlar salohiyatining holati

Bugungi kunda O'zbekistonda metallurgiya sohasida malakali mutaxassislarning sezilarli taqchilligi mavjud. Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligining ma'lumotlariga ko'ra, 2023-yilda bu sektordagi kadrlar taqchilligi bo'sh ish o'rinlarining umumiy sonidan 15-20 foizni tashkil etadi. Buning sabablaridan biri ta'lim dasturlarining soha zamonaviy talablariga mos kelmasligidir.

Masalan, "O'zmetkombinat" AJ so'nggi yillarda ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlarini joriy etish orqali o'z ishlab chiqarish quvvatlarini faol modernizatsiya qilmoqda. Biroq, kompaniya ma'lumotlariga ko'ra, xodimlarning taxminan 30 foizi yangi texnologiyalar bilan ishlash uchun yetarli malakaga ega emas, bu esa innovatsiyalarni joriy etish sur'atini sezilarli darajada sekinlashtirmoqda.

Yangi avlod mutaxassislarini tayyorlash zarurati

Zamonaviy sharoitlar ta'lim muassasalaridan nafaqat mutaxassislar tayyorlashni, balki tez o'zgarayotgan bozor talablariga moslasha oladigan kadrlar zaxirasini shakllantirishni ham talab qiladi. Asosiy yo'nalishlardan biri duаl ta'lim dasturlarini joriy etish bo'lib, bu talabalarga nazariy ta'limni ishlab chiqarishdagi amaliy tayyorgarlik bilan uyg'unlashtirish imkonini beradi.

O'zbekistonda bu yo'nalishda allaqachon qadamlar qo'yilmoqda:

• 2022-yilda Toshkent davlat texnika universiteti (TDTU) muhandislik kadrlarini tayyorlash dasturi doirasida "O'zmetkombinat" AJ bilan hamkorlikni boshladi.
• Natijada 150 dan ortiq talaba korxonada amaliyot o'tadi, bu ularga zamonaviy texnologiyalarni amalda o'zlashtirish imkonini berdi.

Biroq bu kadrlar salohiyatini to'liq modernizatsiya qilish uchun yetarli emas. Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining ma'lumotlariga ko'ra, metallurgiya mutaxassisliklarini bitirganlarning atigi 45 foizi bitirgandan so'ng birinchi yilda o'z mutaxassisligi bo'yicha ish topadi. Bu ta'lim dasturlarini qayta ko'rib chiqish va ish beruvchilar bilan yanada yaqinroq hamkorlik qilish zarurligini ko'rsatadi.

Asosiy tendensiyalar va muammolar

O'zbekiston metallurgiyasida kadrlar salohiyatini rivojlantirishning asosiy tendensiyalari quyidagilarni o'z ichiga oladi:

1. Ta'lim dasturlarini modernizatsiya qilish

• 2023-yilda mamlakatda texnika oliy o'quv yurtlarida o'quv rejalarini yangilash bo'yicha milliy dasturni amalga oshirish boshlandi.
• O'quv fanlarining 80 foizdan ortig'ini qayta ko'rib chiqish rejalashtirilgan.
• Raqamli ta'lim resurslarini o'z ichiga olgan zamonaviy o'qitish uslublarini joriy etish ko'zda tutilgan.

2. Xalqaro hamkorlikni kengaytirish

• O'zbekiston dunyoning yetakchi ta'lim muassasalari bilan faol hamkorlik qilmoqda.
• 2023-yilda TDTU va Myunxen texnika universiteti o'rtasida hamkorlik memorandumi imzolandi.

3. Malaka oshirish va qayta tayyorlash dasturlarini rivojlantirish

• 2022-yildan boshlab O'zbekistonda kadrlarni qayta tayyorlash dasturi amalga oshirilmoqda.
• 2000 dan ortiq mutaxassis malaka oshirish kurslarini o'tadi.
• Bunday dasturlarga talab taklifdan ancha yuqori.

Asosiy muammolar:

• Ta'lim muassasalarining moddiy-texnik bazasining yetishmasligi
  • Texnika oliy o'quv yurtlaridagi laboratoriyalarning taxminan 40 foizi modernizatsiya qilish va uskunalarni yangilashga muhtoj.
• Korxonalarda amaliyot o'tash imkoniyatlarining cheklanganligi
  • Ko'pgina korxonalar talabalar uchun to'laqonli amaliyotni ta'minlash uchun yetarli resurslarga ega emas.

Kadrlar salohiyatini rivojlantirishda davlatning roli

O'zbekiston davlati kadrlar salohiyatini rivojlantirishning muhimligini anglaydi va bu sohani faol qo'llab-quvvatlamoqda:

• 2023-yilda oliy ta'lim tizimini modernizatsiya qilish va metallurgiya kabi strategik tarmoqlar uchun mutaxassislar tayyorlash uchun 500 milliard so'mdan ortiq mablag' ajratildi.
• Davlat siyosatining asosiy yo'nalishlaridan biri dual ta'lim va amaliyotga yo'naltirilgan ta'limni qo'llab-quvvatlashdir.
• Bunday dasturlarda ishtirok etayotgan korxonalar soliq imtiyozlari va subsidiyalar oladi.

O'zbekiston metallurgiyasida kadrlar salohiyatini rivojlantirish mamlakatning barqaror iqtisodiy o'sishini ta'minlashning muhim shartidir. Ta'lim dasturlarini modernizatsiya qilish, xalqaro hamkorlikni kengaytirish va kadrlarni qayta tayyorlash dasturlarini qo'llab-quvvatlash barcha manfaatdor tomonlar uchun ustuvor yo'nalishlar bo'lishi kerak.

Faqat davlat, ta'lim muassasalari va biznesning faol o'zaro hamkorligi sharoitida zamonaviy mehnat bozori ehtiyojlarini qondira oladigan tizimni yaratish mumk.