O'zbekistonda mamlakatdagi diniy siyosat konsepsiyasi keng jamoatchilik tomonidan muhokama qilinadi.

O‘zbekiston Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi fuqarolar va diniy sohada e’tiqod erkinligini ta’minlash bo‘yicha davlat siyosati Konsepsiyasining loyihasini jamoatchilik muhokamasiga taqdim etdi. Tarixiy tajribaga va umumjahon qadriyatlariga asoslangan ushbu hujjat davlatning sekulyar tamoyillarini aniqlashtirish va mamlakatning kelajakdagi rivojlanishi uchun sharoit yaratishni maqsad qilmoqda.

Konsepsiya diniy sohadagi davlat siyosatining strategik maqsadlari, vazifalari, asosiy tamoyillari va ustuvor yo‘nalishlarini belgilaydi. U O‘zbekistonning ko‘p millatli va ko‘p konfessional jamiyatida e’tiqod erkinligi va davlatning sekulyar xususiyatiga oid konstitutsion normalarni amaliy ravishda amalga oshirishga qaratilgan. Hujjat demokratiya, sekulyarlik, erkinlik, tenglik, ijtimoiy adolat va milliy birlashuvning rivojlanish asoslari sifatida ahamiyatini ta’kidlaydi.

Yangilangan Konstitutsiyaga muvofiq, O‘zbekiston sekulyar davlat bo‘lib, har bir fuqaroning e’tiqod erkinligini kafolatlaydi. Konsepsiya diniy qadriyatlarni O‘zbekiston xalqining madaniy merosi, an’analari va axloqiy-etik tamoyillarining ajralmas qismi sifatida tan oladi. Diniy e’tiqod, sabr-toqat va dinlarning gumanistik mohiyatining ijtimoiy birlikni mustahkamlash va jamiyatda muvozanatli munosabatlarni shakllantirishdagi roli ta’kidlanadi. Hujjatda e’tiqod erkinligi faqat sekulyar davlat sharoitida to‘liq amalga oshirilishi mumkinligi alohida qayd etilgan, bu esa diniy qadriyatlar va e’tiqodlarni hurmat qilish va muvozanatli rivojlanish uchun qulay muhit yaratadi.

Konsepsiya e’tiqod erkinligi, sekulyarlik, sekulyar davlat, sekulyar qadriyatlar va jamoat manfaatlari kabi asosiy tushunchalarni aniqlaydi. U, shuningdek, 1991 yilda e’tiqod erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risidagi qonun qabul qilinganidan to 1992 yilda Konstitutsiya qabul qilinganigacha bo‘lgan tarixiy kontekstni va O‘zbekistondagi e’tiqod erkinligini ta’minlashdagi hozirgi holatni ko‘rib chiqadi. Hujjat radikal va ekstremistik guruhlarning faollashuvi bilan bog‘liq chaqiriqlarni tahlil qiladi va 1998 yilda ushbu tahdidlarga qarshi ko‘rilgan chora-tadbirlarning ahamiyatini ta’kidlaydi.

Konsepsiyada 2017 yildan keyin diniy erkinlik va konfessional kelishuvni ta’minlash bo‘yicha davlatning sa’y-harakatlari, diniy obyektlarni qayta qurish, hajga kvotani oshirish, diniy ta’limni rivojlantirish va Konfessiyalar ishlari bo‘yicha Kengashni tuzish kabilar yoritilgan. Ta’qiqlangan tashkilotlarning ta’siriga uchragan shaxslarni ijtimoiy moslashtirish va jangovar zonalardan fuqarolarni repatriatsiya qilishga alohida e’tibor qaratiladi. O‘zbekiston Islom sivilizatsiyasi markazi va Imom Buxoriy, Imom Maturidiy va Imom Termiziy nomidagi markazlar kabi ilmiy-tadqiqot markazlarining diniy merosni o‘rganish va diniy xurofotlarga qarshi kurashdagi roli ta’kidlanadi.

Hujjatda mavjud chaqiriqlar va xavflar, jumladan, jamoat munosabatlarida diniy normalarni majburan o‘rnatish, erkaklar va ayollar o‘rtasidagi tenglikka nisbatan shubhalar, diniy sabablar bilan fuqarolik burchlaridan voz kechish va ba’zi davlat xizmatchilari tomonidan sekulyarlik tamoyillarini to‘liq tushunmaslik kabi masalalar aniqlangan. Globalizatsiya va migratsiyaning radikal g‘oyalarni tarqatishga ta’siri qayd etiladi.

Konsepsiya diniy sohadagi davlat siyosatining maqsadlari, vazifalari va tamoyillarini belgilaydi. Asosiy vazifalar qatoriga diniy mansubiyatdan qat’i nazar fuqarolar tengligini ta’minlash, konfessional kelishuvni mustahkamlash, radikallashuv va ekstremizmga qarshi kurash kiradi. Tamoyillar qatoriga qonuniylik, e’tiqod erkinligi, dinni davlatdan ajratish, tenglik, fikr va ifoda erkinligi, muloqot va o‘zaro tushunish kiradi.

Taklif etilgan amalga oshirish mexanizmlari davlat organlari va diniy tashkilotlar o‘rtasida o‘zaro hamkorlikni muvofiqlashtirish, diniy tadqiqot sohasida mutaxassislar tayyorlash, diniy radikallashuvga qarshi kurash choralari va axborot xavfsizligini ta’minlashni o‘z ichiga oladi.

Konsepsiya e’tiqod erkinligi va jamoat manfaatlari o‘rtasida muvozanatli uyg‘unlikni ta’minlash shartlarini belgilaydi va dinni siyosiy maqsadlarda ishlatishning nojo‘ya ekanligini ta’kidlaydi. Shuningdek, u davlat boshqaruvi, iqtisodiyot, ta’lim, tibbiyot, madaniyat, nikoh munosabatlari va ijtimoiy axloqiy normalar kabi turli sohalarda sekulyar davlatni rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarini belgilaydi.

Konsepsiyani amalga oshirish natijasida qonun ustuvorligini mustahkamlash, ijtimoiy birlashuvni oshirish, sekulyarlik masalalari bo‘yicha qonunchilikni takomillashtirish va diniy sohada mutaxassislar tayyorlash tizimini rivojlantirish kutilmoqda.

Konsepsiyani amalga oshirish mas’uliyati O‘zbekiston hukumatiga, davlat organlariga, tashkilotlarga, mahalliy hokimiyat organlariga, jamoat tashkilotlariga, diniy birlashmalarga, OAVga, ilmiy-tadqiqot muassasalariga va fuqarolarga yuklatiladi. Amalga oshirishni nazorat qilish uchun parlament komissiyasi tuziladi.