MIPT tan oldiki, elektr avtomobillar uchun utilizatsiya to'lovining oshishi qisman mahalliy avtomobil sanoatini himoya qilish bilan bog'liq.

Kelajak infratuzilmasiga yig‘im

Bu yil may oyidan boshlab, uch yildan kam bo‘lgan elektr transport vositalari uchun utilizatsiya yig‘imi 30 dan 120 BRV ga oshadi, uch yildan oshgan mashinalar uchun esa 90 dan 210 BRV ga ko‘tariladi.

Facebook’dagi postida Abdurahmonov, stavkalarni qayta ko‘rib chiqish zaruriyati elektr avtomobillarining akkumulyator batareyalarini qayta ishlash uchun kelajak infratuzilmasini moliyalashtirish bilan bog‘liq ekanligini tushuntirdi, bu batareyalarda litiy, nikel va qo‘rg‘oshin kabi toksik moddalar mavjud.

"Kompleks infratuzilma yaratish va chiqindilarni qayta ishlash hamda avtomobil qismlarini, ayniqsa, akkumulyator batareyalarini qayta ishlash zavodlarini ishga tushirish jiddiy investitsiyalar va kamida 10-15 yil davomida vaqt talab qiladi", - deb yozdi u.

Rasmiy shuningdek, Belsgiya, Norvegiya, Germaniya, Daniya, Qozog‘iston, Rossiya va Belarus kabi ko‘plab davlatlarda transport vositalariga utilizatsiya yig‘imlari mavjudligini ta’kidladi. Ba’zi davlatlarda bu yig‘imlar 12 ming dollardan oshadi.

O‘zbekiston iste’molchilar uchun yanada qulay

U, shuningdek, ko‘plab davlatlarda, utilizatsiya yig‘imidan tashqari, import qilingan elektr transport vositalariga bojxona to‘lovlari ham o‘rnatilganligini ta’kidladi:

"Masalan, Hindistonda elektr avtomobillarining importi 125 % gacha bojxona to‘loviga duchor bo‘ladi, Yevropa Ittifoqi davlatlarida - 55 % gacha, Turkiya va Indoneziyada - 50 % gacha, Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqi davlatlarida (Rossiya, Belarus, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Armaniston) - 15 %, hatto Xitoyda - 15 %".

O‘zbekistonda elektr avtomobillarining importi 2019 yildan boshlab bojxonasiz amalga oshirilmoqda.

MIPT vakili, Xitoydan 20 ming dollar (transport xarajatlarini hisobga olmasdan) qiymatidagi yangi elektr avtomobilining turli mamlakatlardagi qiymatini solishtirdi. Uning hisob-kitoblariga ko‘ra, olib kelinadigan elektr avtomobilining narxi:

• Yevropa Ittifoqida - 34,2 ming dollar (bojxona to‘lovi 55 %, QQS 15 % va utilizatsiya yig‘imi 200 dollar hisobga olinganda);

• Rossiyaga - 29,6 ming dollar (aktsiz 15 %, utilizatsiya yig‘imi 2,6 ming dollar va QQS 20 % hisobga olinganda);

• O‘zbekistonga - 25,9 ming dollar (bojxona to‘lovi 0, QQS 12 % va utilizatsiya yig‘imi 3,5 ming dollar hisobga olinganda).

"Bu O‘zbekistonda iste’molchilar manfaatlari birinchi o‘rinda turishini ko‘rsatadi", - dedi Abdurahmonov.

Mahalliy avtomobil sanoatini qo‘llab-quvvatlash

MIPT vakili, mahalliy ishlab chiqaruvchilarga beriladigan imtiyozlarning mohiyatini tushuntirdi. Uning aytishicha, bu mamlakatni xorijiy investorlarni jalb qilish, korxonalar yaratish va fuqarolar uchun ish o‘rinlari ochish zarurati.

Bugungi kunda respublikaning avtomobil sanoatida 30 mingdan ortiq kishi, bog‘liq sohalarda esa 200 mingdan ortiq kishi band. Kelgusi besh yil ichida bu ko‘rsatkichlarni 10 ming va 60 mingga oshirish rejalashtirilmoqda.

O‘tgan yili avtomobil sanoatining tovar ayirboshlashi 5,6 milliard dollarni tashkil etdi, sanoat korxonalari tomonidan to‘langan soliqlar hajmi 10,1 trillion so‘mni oshdi. Mahalliy avtomobil zavodlari O‘zbekistondagi eng yirik soliq to‘lovchilar orasida yettinchi o‘rinda.

"Dunyo bozorida tobora kuchayib borayotgan raqobat sharoitida avtomobil sanoatidagi erishilgan tendentsiyalarni saqlab qolish va kengaytirish tezkor va qat’iy choralar ko‘rishni talab qiladi", - deb yozdi rasmiy.

Aynan shuning uchun, uning so‘zlariga ko‘ra, respublikada mahalliy ishlab chiqarish korxonalarini qo‘llab-quvvatlovchi muhit yaratilmoqda. Bu yerda sog‘lom raqobat mavjud, chunki O‘zbekistonda bir nechta avtomobil ishlab chiqaruvchilar faoliyat yuritmoqda: GM Uzbekistan, ADM Jizzakh va Asaka Motors.

Shuningdek, investitsiya loyihalariga xorijiy kompaniyalar jalb qilinmoqda. Bu, ehtimol, o‘tgan yilning yozida Jizzax viloyatida ishlab chiqarishni boshlagan BYD Uzbekistan haqida.

"O‘zbekiston dunyodagi kam sonli mamlakatlardan biri bo‘lib, yaqin dengizlarga chiqish uchun kamida ikki mamlakat hududidan o‘tishi kerak. Bunday sharoitda, yuqori transport va logistika xarajatlari sababli, zamonaviy texnologiyalarga ega investorlarni avtomobillar ishlab chiqarish loyihasini imtiyozlarisiz jalb qilish deyarli mumkin emas", - dedi Abdurahmonov.

U, shuningdek, avtomobillar importiga nisbatan past bojxona to‘lovlari hozirgi kunda ichki bozorda ularning mavjudligini ta’minlaydi, ammo kelajakda bu sanoatda inqirozga, ishsizlikning oshishiga va iqtisodiyotning zaiflashishiga olib kelishi mumkinligini ta’kidladi.

O‘z fikrlarini asoslash uchun u turli mamlakatlarda avtomobil sanoatining rivojlanishiga misollar keltirdi. Turkiyada ichki ishlab chiqarishni himoya qilib va importni cheklab, sanoatni rivojlantirishda muvaffaqiyatga erishilganini ta’kidladi. Avstraliya va Yangi Zelandiyada import bojxonalari kamayishi ko‘plab ishlab chiqarishlarni yopilishiga olib keldi.

WTO bilan ishlar qanday bo‘ladi?

Vazirlik vakili shuningdek, utilizatsiya yig‘imining oshirilishi xalqaro normalarga mos kelishini va O‘zbekistonning WTOga kirishi uchun to‘sqinlik qilmasligini ta’kidladi.

U utilizatsiya yig‘imining "boshqa yig‘imlar va to‘lovlar" kategoriyasiga kirishini ko‘rsatadi. Va mamlakat ushbu to‘lovlarni tashkilotga a’zo bo‘lish bo‘yicha majburiyatlar paketiga kiritishi mumkin. Bu masala, uning so‘zlariga ko‘ra, WTO a’zolariga ikki tomonlama asosda muhokama qilinmaydi: uni mamlakatning tashkilotga kirishidan oldin WTO sekretariyati bilan muzokaralar davomida ko‘rib chiqiladi.

"Shu bilan birga, yakuniy kelishuvlarda ko‘zda tutilgan ba’zi majburiyatlar o‘tish davrini o‘z ichiga olishi mumkin", - dedi Abdurahmonov.

Shuningdek, u, WTOga kirishdan oldin tarif va no-tarif chora-tadbirlarining yo‘qligi importning oshishiga va O‘zbekistonning YAIMini sekinlashishiga olib kelishi mumkinligini ta’kidladi. Shuningdek,